Olağanüstü Hal (OHAL) Ne Anlama Geliyor? 3 Ay Boyunca OHAL Kararı Alınınca Ne Olur?

Herkesin OHAL olarak bildiği inanılmaz hal; Mükemmel bir idari düzenin gerekli olduğu doğal afetler, salgın hastalıklar, ekonomik bunalımlar, şiddet olayları gibi kamu düzeninin tehlikede olduğu durumlarda uygulanan bir tedbir tedbiridir.

Uluslararası hukuk açısından değerlendirildiğinde, olağanüstü hal süresince bazı hak ve özgürlükler kısıtlanabilmektedir. Kanunla tanımlanan ve temel özgürlükleri kapsayan ‘sınırsız haklar’ hariç tutulmuştur.

Olağanüstü halin bir diğer tanımı ise: ‘Anayasa ile kurulan hür demokrasi düzenini veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddetin önemli emarelerinin ortaya çıktığı veya şiddet olayları nedeniyle kamu düzeninin önemli ölçüde bozulduğu hallerde.’

www.mevzuat.gov.tr

Olağanüstü Hal Kanunu’nun Birinci Kısmı’nın 3. Maddesine göre;

Başkan: (1)a) Olağan afetler, tehlikeli salgın hastalıklar veya ağır ekonomik bunalımlardan birinin veya birkaçının görülmesi halinde, 2/7/2018 tarihli ve 700 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 84 üncü maddesi ile bu fıkrada yer alan “Bakanlar Kurulunun Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanması” ibaresi “Cumhurbaşkanı” olarak değiştirilmiştir. b) Anayasa ile kurulan hür demokrasi düzenini veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet olaylarının belirgin emarelerinin görülmesi veya şiddet fiilleri nedeniyle kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması hâllerinde, görüşü alındıktan sonra, Milli Güvenlik Kurulu, yurdun bir veya birden fazla bölgesinde veya olağanüstü hal kararı Resmi Gazete’de yayımlanır ve derhal Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin onayına sunulur. TBMM tatilde ise derhal toplantıya çağrılır. Parlamento büyüklük zamanını değiştirebilir. Cumhurbaşkanının talebi üzerine, süreyi her defasında dört ayı geçmemek üzere uzatabilir veya olağanüstü hali kaldırabilir. (1) Başkan, olağanüstü hâlin bu unsurunun birinci fıkrasının (b) bendini yeterince bildirdikten sonra; Sürenin uzatılmasına, kapsamının değiştirilmesine veya olağanüstü halin kaldırılmasına karar vermeden önce Milli Güvenlik Kurulu’nun görüşünü alır. (bir)

Olağanüstü hal kararının gerekçeleri, bölgesi ve süresi Türkiye radyo ve televizyonları ile Cumhurbaşkanının gerekli gördüğü hallerde diğer yollarla duyurulur. (bir)

Yazılı kanunlarda yer alan bilgilere göre; Ülkenin bir veya birden fazla bölgesinde veya tamamında altı ayı geçmemek üzere olağanüstü hal ilan edilebilir.

Olağanüstü hal kararı Resmi Gazete’de yayımlanarak ülke genelinde bilgi paylaşımı yapılıyor. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin onayından sonra olağanüstü hal resmiyet kazanıyor. OHAL’de bazı hak ve özgürlükler kısıtlanabilir.

• a) Dışarı çıkmanın sınırlandırılması veya yasaklanması,

• b) Belli olan yerlerde veya belli saatlerde kişilerin hareket ve toplanmalarının ve araçların seyrüseferinin yasaklanması,

• c) Kişiler; cesedini, araçlarını ve eşyalarını aramak ve suça ve bulunacak delillere el koymak,

• d) Olağanüstü hal ilan edilen bölge sakinlerine ve bu bölgeye dışarıdan girecek kişilere kimlik taşıma zorunluluğu getirmek,

• e) Gazete, dergi, broşür, kitap, bildiri ve duvar afişlerini basmak, çoğaltmak, yayınlamak ve dağıtmak ve inanılmaz eyalet bölgesi dışında basılmış veya çoğaltılmış olanların tanıtımı, ve

• dağıtımını yasaklamak veya yetkilendirmek; Basılması veya yayınlanması yasak olan basılı kitap, dergi, gazete, broşür, afiş vb.

• f) Söz, yazı, resim, sinema, plak, ses ve manzara bantları ile sesli olarak yapılan her türlü yayını denetlemek, kaydetmek veya gerektiğinde yasaklamak,

• g) Hassas kamu veya özel kurum ve kuruluşlar ile bankalara kendi iç güvenliklerini sağlamaya yönelik özel savunma tedbirleri aldırmak veya bunların artırılmasını istemek,

• h) Gösterilen her türlü tiyatro oyunlarını ve sinemaları denetlemek, gerektiğinde durdurmak veya yasaklamak, i) Ruhsatlı olsa dahi her türlü silah ve merminin taşınmasını veya taşınmasını yasaklamak, j) Her türlü mühimmat, bomba, imha hususları , patlayıcı unsurlar, radyoaktif maddeler veya yakma fırınları, Aşındırıcı, yaralayıcı ilaçlar veya diğer tüm zehirler ve boğucu gazlar veya benzerlerinin bulundurulmasına, hazırlanmasına, yapılmasına veya taşınmasına izin vermek veya yasaklamak ve bunlar için kullanılan mal, alet veya aletlerin teslimini veya toplanmasını talep etmek bunların hazırlanması veya yapılması,

• k) Kamu düzenini veya kamu güvenini zedeleyebileceği izlenimi uyandıran kişi ve toplulukların bölgeye girişlerinin yasaklanması, bölgeden çıkarılması veya bölgede belirli yerlere giriş ve yerleşmelerinin yasaklanması,

• l) Bölgede güvenlik altına alınması gerekli görülen tesis ve kuruluşların giriş ve çıkışlarını düzenlemek, tescil etmek veya yasaklamak,

• m) Toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin iç ve dış mekanlarda yapılmasını yasaklamak, ertelemek, izin vermek veya toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin yapılacağı yer ve zamanı belirlemek, belirlemek ve tahsis etmek, izlemek, gözetim altında tutmak veya gerekirse her türlü dağıtmak İzin verilen toplantılar,

• n) Hizmet akdinin işçinin talebi nedeniyle feshi veya feshi dışındaki haller, ahlaki ve uygun iyi niyet kurallarına uymayan durumlar, sağlık nedenleri, olağan emeklilik ve belirli sürenin dolması gibi durumlar dikkate alınarak Patronun durumu, üç ayı geçmemek üzere izin alması veya personelin işten çıkarılmasını geciktirmesi,

• o) Dernek faaliyetleri; her dernek hakkında yeniden karar almak ve üç ayı geçmemek üzere durdurmak.

6175 Sayılı Olağanüstü Hal Kanununun İkinci Kısmının Birinci Kısmında yer alan unsurlara göre: Bir afet nedeniyle olağanüstü hal ilan edilmesi halinde, kanuna uygun olarak; Olağan afet belgesi olarak ilan edilen olağanüstü hal kapsamında yapılması gereken harcamalar öncelikle kamu kaynak ve yardımlarından karşılanacak.

Acil ve hayati ihtiyaçların karşılanmasında kamu kaynaklarının yetersiz kaldığı durumlarda bölgedeki kredi kuruluşlarının imkanlarından yararlanılacaktır.

Bölgedeki kamu kurum ve kuruluşları ile tüzel ve gerçek kişiler, talepleri halinde; arazi, arazi, bina, tesis, araç, gereç, gıda, giyecek, tıbbi malzeme ve ilaç ve diğer unsurlardır.

Afet sonrası ilan edilen olağanüstü hal kapsamındaki 18 ile 60 yaş arasındaki tüm vatandaşlar, olağanüstü hal nedeniyle kendilerine verilecek görevlerin sorumluluğunu almak ve işleri yapmakla yükümlüdür.

• Fransa, 2015 Paris saldırılarının ardından olağanüstü hal ilan etti.

• ABD, 11 Eylül saldırılarından sonra hala devam eden inanılmaz durumu ilan etti.

• 12 Haziran 2016’da Florida eyaleti, 2016 Orlando gece kulübü saldırısının bir sonucu olarak Orange County’de olağanüstü hal ilan etti.

• Wood Buffalo belediyesi, Fort McMurray Yangını nedeniyle Kanada’nın Alberta kentinde olağanüstü hal ilan etti.

• Filipinler, tropik fırtına felaketinin bir sonucu olarak olağanüstü hal ilan etti.

• Myanmar, Meiktila’da mezhepsel şiddet nedeniyle olağanüstü hal ilan etti.

• Kırım, Ukrayna’daki enerji sıkıntısı nedeniyle olağanüstü hal ilan etti.

• California valisi Jerry Brown, 6 Ocak 2016’da gaz sızıntısı nedeniyle olağanüstü hal ilan etti.

• ABD’de Kuzey Carolina, Tennessee, Maryland, Pennsylvania, Georgia, Virginia, West Virginia ve New Jersey gibi eyaletler kar fırtınası nedeniyle olağanüstü hal ilan etti.

• 2016 yılında Venezuela protestolar nedeniyle olağanüstü hal ilan etti. Nicolas Maduro, protestoların arkasında ABD’nin olduğunu söyledi.

• 2016 Türk askeri darbe girişiminin ardından, Türkiye genelinde 3 ay süreyle olağanüstü hal ilan edildi.

Olağanüstü halin asayişin sağlanmasına yetmediği hallerde veya savaş veya savaş çıkması halinde, MGK’nın önerisi ve Cumhurbaşkanı başkanlığında Bakanlar Kurulu kararıyla sıkıyönetim ilan edilir. Sıkıyönetim en çok altı aylık bir süre için ilan edilir, ancak dört aylık bir süre ile uzatılması mümkündür. Sıkıyönetim, Bakanlar Kurulu’nun uygun görüşü ile Resmi Gazete’de yayımlanır ve ardından Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin onayına sunulur. Olağanüstü hal ile sıkıyönetim arasındaki en bariz fark, olağanüstü halde yetkinin mülki makamlarda, sıkıyönetim halinde ise orduda olmasıdır.

Sıkıyönetim sırasında vatandaşlara Anayasa ile tanınan hak ve hürriyetlerin tamamı veya bir kısmı askıya alınabilir. Vatandaşlara para, mal, iş gibi yükümlülükler getirilebilir. Bazı suçlar için yargılamalar ‘özel mahkemelere’ taşınıyor.

Gazete, dergi, broşür, kitap, broşür ve duvar afişlerinin basımına, çoğaltılmasına, yayınlanmasına ve dağıtılmasına, inanılmaz haller dışında basılmış veya çoğaltılmış olanların tanıtımına ve dağıtımına izin verilmesi veya yasaklanması; Yayımlanması ve yayınlanması yasak olan basılı kitap, dergi, gazete, broşür, afiş vb.

(Ek fıkra: 9/4/1990 – KHK – 413/1 md.; Mülga: 9/5/1990 – KHK – 424/12 md.)

f) Konuşma, yazı, resim, sinema, plak, ses ve görüntü bantları ile her türlü sesli yayınları denetlemek, kaydetmek veya gerektiğinde yasaklamak,

olası.